Poradniki

Jest jedną z najgroźniejszych chorób traw w uprawach trawnikowych. Objawy choroby w postaci brązowych plam w darni wielkości 15-20 cm zaobserwować można wiosną każdego roku. Plamy czasem zlewają się tworząc nieregularne place zamarłych roślin. Rano przy dużej wilgotności darni widoczna jest biało-różowa grzybnia patogena wokół uszkodzonej powierzchni. W dni słoneczne zaś obserwować można pomarańczowo zabarwione masy zarodników grzyba. Głównym sprawcą choroby w Polsce jest Microdochium nivale. W rejonach górskich i na północy Polski, gdzie śnieg dłużej zalega, uszkodzenia powodują również grzyby z rodzaju Typhula. Najbardziej podatne na pleśń są odmiany życicy trwałej oraz kostrzewy czerwonej i kostrzewy trzcinowej. Wystąpienie pleśni na trawnikach nie jest tak silnie związane z pokrywą śniegu jak w uprawie traw na nasiona. Na trawnikach wysoko nawożonych azotem objawy choroby, w postaci małych brązowych plam w darni pojawiać się mogą podczas chłodnej i wilgotnej pogody latem oraz jesienią zanim śnieg spadnie. Uszkodzone przez pleśń rośliny z trudem regenerują się po zimie, a zdarza się też, że taki trawnik musimy wiosną podsiać lub założyć na nowo.

Zapobieganie: zadbać o kondycję traw przed zimą, a szczególnie o rozwój ich systemu korzeniowego. W tym celu unikać nawożenia azotem we wrześniu, nawożenie azotowe uzupełniać odpowiednią dawką potasu, a późno jesienne powinno zawierać jeszcze fosfor. Skosić nisko trawnik przed zimą, usunąć z trawnika opadające liście z drzew przed opadami śniegu, unikać deptania trawnika przykrytego śniegiem.

Brunatna plamistość traw

Brunatno-czarne plamy na liściach traw mogą powodować różne gatunki grzybów. Najczęściej jednak ich sprawcami są grzyby z rodzaju Drechslera i Bipolaris np na wiechlinie łąkowej D. poae, D. dictyoides i B. sorokiniana na życicy trwałej D. siccans, D. avenae i B. sorokiniana, na kostrzewie czerwonej D. dictyoides, D. triseptata i B. sorokiniana. Plamistość liści jest popularna na trawnikach, ale poważny problem powoduje choroba nazywana na zachodzie Europy "melting out", która z plamistości przeradza się w bardziej ostrą formę atakującą poza liśćmi również źdźbła, rozłogi, a nawet korzenie. Rośliny stają się brązowe z odcieniem czerwieni i zamierają. Sprawcami choroby są: D. poae na wiechlinie łąkowej w okresie chłodnej pogody (jesień, łagodna zima, wiosna), oraz B. sorokiniana na kostrzewie czerwonej w okresie ciepłego lata. 

Zapobieganie: nawozić azotem w umiarkowanych ilościach, zawsze z dodatkiem odpowiedniej dawki potasu a jesienią także fosforu, podwyższyć wysokość koszenia (szczególnie w cieniu), usuwać resztki po koszeniu zainfekowanych powierzchni, usuwać starą darń przez wertykulację, ograniczyć zacienienie przez wycięcie dolnych gałęzi drzew.

Czerwona nitkowatość i różowa plamistość trawników

Są chorobami występującymi często razem. Wizualne objawy uszkodzeń są podobne, ale bliższe obserwacje przy użyciu mikroskopu pozwalają na rozróżnienie chorób. Uszkodzony trawnik posiada plamy w darni, które mają lekko różowe lub czerwone zabarwienie widoczne wyraźniej przy dużej wilgotności powietrza (rano lub podczas deszczowej pogody). Zabarwienie to daje grzybnia lub sklerocja patogenów. Sprawca czerwonej nitkowatości grzyb Laetisaria fuciformis wytwarza czerwoną lub różową grzybnię która w postaci nitek wyrasta z porażonych blaszek liściowych. Natomiast drugi patogen Limonomyces roseipellis pokrywa powierzchnię liścia biało-różową, błoniastą grzybnią o zabarwieniu różowym. Różowa plamistość występuje na życicy trwałej i kostrzewie czerwonej. Czerwona nitkowatość poraża więcej gatunków traw i jest groźniejsza. Obydwie choroby powodują, że liście tracą zielony kolor i wolniej rosną. Plamy na trawniku charakteryzują się depresją wzrostu traw, mają różną wielkość i brak jest wyraźnej krawędzi plamy. Wewnątrz uszkodzonej powierzchni często widoczne sązielone liście.

Zapobieganie: utrzymać odpowiedni, do zastosowanych odmian, poziom nawożenia azotowego w równowadze z nawożeniem potasowym i fosforowym, usuwać ściętą trawę z zainfekowanych powierzchni, dbać aby w darni trawnika była mała zawartość filcu (raz w roku wertykulować), ograniczyć zacienienie, utrzymać swobodny przepływ powietrza nad trawnikiem.

Jest klasycznym przykładem choroby, która atakuje tylko w warunkach nie odpowiednich dla wzrostu traw. Podatne na mączniaka są trawy rosnące w warunkach zacienionych. Wiele gatunków traw może być porażana, ale najbardziej podatna na mączniaka prawdziwego jest wiechlina łąkowa. Odmiany wiechliny różnią się podatnością. Porażone liście wyglądają jakby były posypane mąką. Takie objawy dają skupienia zarodników grzyba Blumeria graminis (dawniej Erysiphe graminis) zasiedlającego liście. Mocno uszkodzone liście zmieniają zabarwienie na żółte, a następnie zasychają powodując przerzedzenie darni.

Zapobieganie: redukować cień - wyciąć zbędne krzewy i dolne gałęzie drzew, utrzymać swobodny przepływ powietrza nad trawnikiem, unikać gęstego siewu traw, ograniczyć nawożenie azotowe, nie zakładać trawnika w głębokim cieniu.

Grzyby z rodzaju Fusarium mogą uszkadzać trawy w różnym okresie ich wzrostu. Powodują placowe zamieranie siewek w okresie zadarniania się trawnika. Są również przyczyną powstawania plam w starej darni. Wysoka temperatura sprzyja chorobie zwłaszcza gdy poprzedziły ją warunki bardzo wilgotne np. ulewne deszcze lub były nadmiernie podlewane. Uszkodzone trawy posiadają brązowo-czarne korzenie i rozłogi. Chorobowe place mogą mieć postać smugi, pierścienia ze zdrowymi roślinami w centrum. Za sprawców choroby uważano dotąd grzyby z rodzaju Fusarium ponieważ z chorych roślin izolowane są takie gatunki jak: F. acuminatum, F. culmorum, F. crookwellense, F. graminearum, F. equiseti i inne. Ostatnie badania prowadzone w Ameryce wskazują, że w niektórych przypadkach takich objawów czynnikiem sprawczym może grzyb glebowy Magnaphorte poae Landschoot & Jackson, a grzyby z rodzaju Fusarium zasiedlają uszkodzone rośliny jako patogeny wtórne. W Polsce dotąd nie stwierdzono występowania tego patogena. 

Zapobieganie: stosować umiarkowane nawożenie azotowe w okresach słabego wzrostu traw latem (upał, susza), nawożenie azotowe zawsze stosować razem z innymi składnikami, przede wszystkim z potasem, Podczas upałów unikać nadmiernego podlewania w południe i wieczorem. Podlewać wcześnie rano.

Jest chorobą atakującą wszystkie gatunki traw gazonowych . Występuje w okresach upalnej i wilgotnej pogody. Ujawnia się w darni w postaci pasm, pierścieni lub ich części o wielkości od kilku cm do 1 metra średnicy. Plamy w darni mają zabarwienie od opalonego do brązowego z wyraźną nawodnioną krawędzią. Innym symptomem pomagającym w identyfikacji choroby jest specyficzny zapach wydzielający się z darni na 12-24 godzin przed ujawnieniem się choroby. Symptom ten jest wykorzystywany na polach golfowych jako sygnał o konieczności zastosowania fungicydu. 

Sprawcami choroby są grzyby z rodzaju Rhizoctonia. W Polsce na trawach stwierdzono dwa gatunki tych grzybów: R. solani i R. zeae.. Grzyby przeżywają okres zimy w postaci sklerocjów lub jako grzybnia w darni. Przy niskiej temperaturze latem zachowują się jak saprofity lub słabe patogeny. Nie porażają roślin, które rosną i są w dobrej kondycji. Uszkadzają rośliny osłabione stresem wysokiej temperatury lub wtedy gdy pod wpływem tej temperatury wzrost ich jest zatrzymany. Gdy warunki pogodowe zmienią się mniej porażone rośliny odrastają. 

Zapobieganie: nie stosować nawożenia azotowego gdy nadchodzi okres upałów, lub stosować go w obniżonej dawce, utrzymać normalny poziom fosforu i potasu, usuwać starą darń - nie dopuszczać do jej sfilcowania, podlewać umiarkowanie (lepiej rano lub w ciągu dnia), utrzymywać suchą powierzchnię trawnika wieczorem. Dobrze jest strącać poranną rosę co jest praktykowane na polach golfowych.

Jest chorobą powodowaną przez grzyby z rodzaju Pythium. Najczęściej choroba atakuje siewki nowo zakładanych trawnikach, ale może również uszkadzać rośliny starsze podczas lata i w czasie zimy pod śniegiem. Największe szkody stwierdzane są na trawnikach (szczególnie polach golfowych) podlewanych wodą pochodzącą ze zbiorników wodnych podczas upalnego lata, np. stawów. Plamy o średnicy 2-5 cm. pojawiają się nagle i mogą powiększać się bardzo szybko. Liście traw wyglądają jak nasiąknięte wodą i są śluzowate w dotyku. Na brzegu plamy może być widoczna biało-szara puszysta grzybnia patogena. 

Zapobieganie: poprawić przepuszczalność gleby przez aerację, unikać nadmiernego podlewania podczas upałów, nie podlewać wieczorem i nocą, utrzymać suche liście (strącać rosę rano, gdy jest obfita), ograniczać nawożenie azotowe latem oraz stosować go zawsze w równowadze z K i P, nie kosić wilgotnych trawników gdy pojawią się pierwsze objawy choroby.

Jest groźną chorobą na trawnikach nisko koszonych i stanowi duży problem w środku lata na polach golfowych. Występuje przy braku nawożenia azotowego. Najbardziej podatne są gatunki mietlicy i kostrzewy czerwonej. Objawem choroby są małe plamy 1-2cm średnicy widoczne w darni po skoszeniu. Plamy mają kolor od opalonego do słomkowego. Są zazwyczaj wyraźne, okrągłe, gdy się łączą dają efekt większych plam. Sprawcą choroby jest grzyb Sclerotinia homoeocarpa.

Zapobieganie: stosować odmiany odporne (zwłaszcza na polach golfowych), kontrolować nawożenie azotowe, darń należy wertykulować - nie dopuszczając do jej sfilcowania. Przy pierwszych objawach podlewać podczas dnia, strącać rosę gdy jest obfita.

Sprawcami choroby mogą być dwa grzyby: Colletotrichum graminicola i Microdochium bolleyi. Objawy choroby zmieniają się w zależności od pory roku. Podczas chłodnej i wilgotnej pogody patogen uszkadza węzły krzewienia i korzenie traw. Przy silnym porażeniu powstają na trawniku place koloru żółto-pomarańczowego z roślinami które łatwo wyjąć z trawnika. W okresie gorącego lata, kiedy ziemia jest sucha, zraszanie codziennie jest zbyt skąpe, a liście traw po wieczornym podlewaniu są wilgotne patogeny atakują zarówno liście jak i źdźbła traw tworząc plamy w miejscu rozwoju infekcji. Najbardziej podatna na tę chorobę jest mietlica rozłogowa i dlatego choroba stanowi duży problem na polach golfowych. Ale gdy trawniki przydomowe są obsiane mieszanką traw zawierającą mietlice mogą pojawiać się żółte plamy na trawniku w miejscu występowania darni mietlicowej. 

Zapobieganie: poprawić warunki wodno powietrzne na trawniku przez wetykulację i aerację, zastosować wieloskładnikowe nawożenie, ograniczyć warunki stresowe (szczególnie przesuszania gleby), unikać codziennego zraszania powierzchni trawnika, podlewać rzadko ale głęboko.

Podczas suchego lata zaobserwować możemy grzyby kapeluszowe rozproszone po trawniku lub układające się w pierścienie, wstęgi lub pasma. Jeśli nie powodują zmian w wyglądzie darni mogą być tolerowane Czasami jednak kręgi z ciemno lub jasno-zielonym obrzeżem psując estetykę trawnika. Zdarza się też, że rośliny objęte kręgiem zamierają. Czarcie kręgi może powodować około 60 gatunków grzybów z klasy Basidiomycetes. Zazwyczaj powodem ich rozwoju są szczątki nie rozłożonej materii organicznej w glebie np. resztki korzeni drzew, traw lub innych roślin oraz nagromadzone zamarłe części traw w darni (tzw. sfilcowana darń), które te grzyby rozkładają. Symbioza traw z grzybami znana jest od dawna i na każdym trawniku mogą pojawiać się owocniki tych grzybów, nawet na tych, które były odpowiednio pielęgnowane. Anglicy wyróżniają 3 typy kręgów.

Największy problem sprawiają kręgi typu pierwszego. Tworzą je w darni podwójne pierścienie, łuki lub smugi w kolorze ciemnej zieleni ze stymulowanym wzrostem traw na ich krawędzi, a przestrzeń między pierścieniami wypełniają zamarłe rośliny lub jest ich brak. W zamarłej darni obecna jest biała grzybnia o pleśniowym zapachu. Sprawcą choroby jest grzyb Marasmius oreades. Patogen powoduje hydrofobię gleby co szczególnie utrudnia jego zwalczanie za pomocą fungicydów. Poza tym grzyb produkuje toksyny, które stanowią barierę dla penetrujących glebę korzeni. Jedynym skutecznym rozwiązaniem w walce z patogenem jest usunięcie darni z warstwą gleby w miejscu pierścienia na głębokość 30 cm, uzupełnienie go świeża ziemią i zasianie lub ułożenie nowej darni.

Typ drugi rozpoznać można po ciemno-zielonym zabarwieniu traw na krawędzi kręgu z grzybami kapeluszowymi. Kręgi tego typu występują najczęściej na trawnikach nisko nawożonych lub nie nawożonych. Systematyczne nawożenie azotem nie likwiduje choroby, ale może spowodować, że pierścień nie wyróżnia się na tle zielonego trawnika.

Najmniej szkodliwy jest typ trzeci ponieważ pojawiające się grzyby nie uszkadzają darni, a po głębokim podlaniu trawnika lub zmianie pogody na bardziej wilgotną nie pojawiają się.

Zapobieganie: przed siewem trawnika usunąć korzenie drzew i innych roślin, resztki materiałów konstrukcyjnych domów itp., utrzymać trawnik w kulturze, stosować wertykulację i aeracje, nawozić wielostronnie, a nawet zwiększyć nawożenie N dla ukrycia efektu choroby. Kontrolować wilgotność gleby nie dopuszczając do jej przesuszenia. Podlewać rzadko, ale głęboko. Przy wystąpieniu kręgu typu pierwszego (z objawami zamierania roślin) można stosować lokalnie środki obniżające napięcie powierzchniowe. Zabieg ten skutecznie likwiduje hydrofobię gleby.

Trawy mogą być porażane przez kilka gatunków grzybów z rodzaju Puccinia i Uromyces specyficznych dla poszczególnych gatunków traw. Życicę trwałą np. uszkadza P. coronata i P. graminis, wiechlinie łąkową P. poae nemoralis, P. striiformis i P. graminis, a kostrzewę czerwoną P. festuce, P. graminis i U. festucae. Wszystkie gatunki rdzy tworzą na liściach skupienia zarodników o zabarwieniu od żółtego do pomarańczowo - brunatnego (urediniospory).

W późniejszym okresie mogą być widoczne również brunatno-czarne zarodniki - teliospory. Rdze generalnie nie porażają traw na trawnikach regularnie koszonych i nawożonych. Nieco większe szkody można obserwować tylko jesienią, gdy chłodna pogoda zahamuje wzrost traw. Wyjątek stanowi rdza żółta (P. striiformis) i rdza źdźbłowa (P. graminis) występująca na wiechlinie łąkowej.
W ostatnich latach te gatunki grzybów powodowały duże uszkodzenia trawników podczas lata i jesienią w Polsce. Badania przeprowadzone w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin wykazały, że odmiany wiechliny łąkowej różnią się pod względem podatności na te gatunki rdzy. 

Zapobieganie: pobudzić trawy do wzrostu przez umiarkowane nawożenie i częstsze koszenie (np. raz w tygodniu), stosować odmiany o podwyższonej odporności na te grzyby.

Objawy choroby widoczne są najczęściej późnym latem na trawnikach nisko koszonych zlokalizowanych na glebach piaszczystych o dużej zawartości wapnia. Choroba ujawnia się początkowo w postaci okrągłych plam w darni z gorzej odrastającymi trawami głównie z mietlicą. Małe plamy powiększając się tworzą pierścienie, które mogą osiągać średnicę 1 m. W środku pierścienia znajdują się trawy odporne na chorobę, takie jak kostrzewa czerwona, wiechlina oraz chwasty. Porażone trawy mogą być łatwo usunięte z darni ze względu na zniszczony system korzeniowy. Sprawcą choroby jest Gaeumannomyces graminis. Choroba powoduje szczególnie duże szkody na greenach pól golfowych obsianych mietlicą rozłogową jeśli przy budowie greenu nie zadbano o odpowiednie pH piaszczystego podłoża. 

Zapobieganie: unikać gleby alkalicznej pod zasiew trawników lub zakwaszać ją stosując odpowiednie nawozy oraz inne środki obniżające pH, utrzymać trawy w dobrej kondycji przez wieloskładnikowe nawożenie, glebę napowietrzać przez aeracje.

Występuje jesienią i na wiosnę w postaci szaro-brunatnych, a później czarnych pęcherzyków na liściach. Liście niektórych odmian wiechliny łąkowej i kostrzewy czerwonej rozłogowej mogą stać się chlorotyczne pokryte czarnymi plamami. Sprawcami głowni plamistej są grzyby z rodzaju Jamesdicksonia: J. Irregularis i J. dactylidis przednio zaliczane do rodzaju Entyloma. W przeciwieństwie do innych grzybów głowniowych zarodniki Jamesdicksonia nie przerywają epidermy i nie wysypują się samorzutnie jako czarna proszkowata masa, lecz pozostają we wnętrzu liścia. Wydostają się z pęcherzyków i rozprzestrzeniają dopiero podczas koszenia trawników. Objawy porażenia przez Jamesdicksonia mogą być niejednokrotnie przeoczone ze względu na późny okres występowania choroby oraz mylenie objawów z plamami powodowanymi przez inne grzyby. Choroba ma znaczenie na obiektach sportowych (stadiony do piłki nożnej) gdzie zimo-zieloność trawników jest brana po uwagę.

Zapobieganie: stosować nawożenie zachowując równowagę składników, usuwać starą darń przez wertykulację, usuwać skoszoną trawę z trawnika, stosować odmiany odporne.

Spotkać można na liściach traw podczas wilgotnej pogody jesienią. Skupienia zarodników (sporangia) tworzą niebiesko-szare place w darni wielkości od 2 do 60 cm średnicy. Śluzowce nie są patogenami i nie stanowią dużego zagrożenia dla traw. Można je spotkać wszędzie tam, gdzie znajduje się w stanie rozkładu substancja organiczna pochodzenia roślinnego. W okresie rozrastania się grzyba jego śluźnia ma swoje siedlisko w glebie w miejscach bardziej wilgotnych. Gdy przygotowuje się do owocowania, wybiera miejsca suchsze, wspinając się na rośliny, którymi mogą być również trawy. Po okresie 1-2 tygodnie śluzowce z traw znikają. Mają jednak wpływ na wygląd trawnika i ograniczają fotosyntezę zasiedlonych liści. Poza tym wysypująca się masa czarnych zarodników podczas koszenia nie jest przyjemna dla użytkowników trawnik. Jeśli śluzowce pojawią się raz, będą rozmnażać się każdego roku w tym samym miejscu aż do czasu wyczerpania substancji organicznej.

Zapobieganie: usuwać skoszoną trawę, utrzymywać suche liście przez strącanie rosy wcześnie rano.