Poradniki

W zależności od przeznaczenia trawniki można podzielić na różne rodzaje:

Trawniki dekoracyjne - parkowe (do oglądania)
Mają cieszyć swoim estetycznym wyglądem, barwą i zagęszczeniem darni. Taki trawnik charakteryzuje się wolniejszym wzrostem, mniejszą odpornością na deptanie oraz powinien znosić umiarkowane zacienienie.
 

Trawniki rekreacyjne - uniwersalne (do oglądania i zabawy). Są najbardziej popularne.
 

Trawniki intensywne - sportowe charakteryzują się odpornością na deptanie.Na rynku polskim znajduje się wiele mieszanek traw krajowych i zagranicznych. Są ładnie zapakowane, opatrzone handlową nazwą - co zachęca do zakupu. Wnętrze opakowania może mieć jednak różną wartość. Nagminnie spotyka się np. mieszanki zawierające odmiany traw pastewnych - tanich na rynku nasiennym. Zdarza się, ze mieszanki zawierają nadmierne ilości nasion chwastów. W mieszankach zagranicznych mogą być odmiany nieprzystosowane do naszych warunków klimatycznych. Z zadowoleniem należy jednak stwierdzić, ze rynek nasienny w Polsce stabilizuje się i takie przypadki zdarzają się coraz rzadziej. 

Trzeba pamiętać, że koszt nasion to zaledwie 5% nakładów ponoszonych na założenie trawnika. Wybór odpowiedniej mieszanki to 50% sukcesu. Dobra mieszanka to gwarancja równych i szybkich wschodów. Naprawienie nieudanego zasiewu kosztuje bardzo dużo pracy. Na efekt trzeba czekać długo. Dlatego przy zakupie nasion wybierajmy renomowane firmy, nie kierujmy się "okazyjnymi" cenami i ładnymi opakowaniami.

Charakterystyka najważniejszych gatunków traw gazonowych

Wiechlina łąkowa (Poa pratensis L.) - Nasiona kiełkują bardzo wolno po około 18-20 dniach. Po wschodach rozwija się wolno, zwłaszcza w mieszankach. W trawniku ujawnia się dopiero w drugim-trzecim roku. Nie lubi silnego zacienienia. Można ją wysiewać zarówno na terenach wilgotnych jak i suchych. Jest trawą niską, luźno-kępową z krótkimi podziemnymi rozłogami. Tworzy równą bardzo mocna darń wytrzymałą na deptanie i dość niskie koszenie. Trawa wybitnie wieloletnia, ma długi okres wegetacji. Najlepiej rozwija się na glebach lekkich , próchnicznych i żyznych, średnio wilgotnych. Jest jedną z najlepszych traw służących do zakładania terenów zielonych.
Polskie odmiany: Alicja i Bila.
Zagraniczne: Conni, Limousine, Miracle, Compact, Baron i inne.

Życica trwała czyli rajgras angielski (Lolium perenne L.) - Nasiona kiełkują bardzo szybko bo już po 5-7 dniach. Trawa niska, luźno- kępowa, wytwarza dużą liczbę skróconych pędów wegetatywnych i silnie rozwinięty system korzeniowy. W sprzyjających warunkach jest rośliną wieloletnią. W naszym klimacie wykazuje duża wrażliwość na pleśń śniegową i przymrozki wiosenne. Po zasiewie rozwija się bardzo szybko, już w pierwszym roku osiąga pełny rozwój i wymaga częstego koszenia. Bardzo dobrze znosi koszenie do 2.5 cm. Jest trawą o bardzo dużych zdolnościach regeneracyjnych z silnie rozwiniętym systemem korzeniowym. Jest podstawowym gatunkiem na wszystkich rodzajach trawników intensywnie użytkowanych. W szczególności na boiskach piłkarskich. W mieszankach ma również znaczenie jako roślina okrywowa. Jej szybki wzrost stwarza dogodne warunki dla traw wolniej wschodzących , a tym samym nie dopuszcza do zachwaszczenia.
Polskie odmiany : Stadion, Nira, Inka, Niga, Gazon, Stoper, Info, Graffiti, Grilla.
Zagraniczne: Taya, Danilo Barball, Lisuna, Barrage, Renoir, Plaisir i inne.

Kostrzewa czerwona rozłogowa (Festuca rubra rubra Hack.) - Nasiona kiełkują po 12-14 dniach. Trawa niska o dość cienkich rozłogach. Wykształca dużą liczbę skróconych ciemno-zielonych pędów. Roślina wybitnie wieloletnia o długim okresie wegetacyjnym. Po zasiewie początkowo rozwija się wolno. Wytrzymała na niekorzystne warunki siedliskowe- gleby suche, lekkie lecz zasobne w próchnice. Znosi umiarkowane zacienienie i niezbyt intensywne deptanie. W mieszankach utrzymuje zieleń w okresach suszy, wypełnia luki w darni po zaschnięciu innych traw.
Polskie odmiany: Leo, Areta, Adio, Dark Grobla, Gross
Zagraniczne: Pernille, Bargena, Salsa, Corail, Herald i inne.

Kostrzewa czerwona półkępowa (Festuca rubra trichophylla Gaud.) i kostrzewa kępowa (Festuca rubra commutata Gaud.)
- Nasiona kiełkują po 12-14 dniach. Trawa niska o bardzo wąskich liściach i soczysto - zielonej barwie. Bardzo wytrzymała na niekorzystne warunki siedliskowe - na okresowe susze. Znosi umiarkowane zacienienie. Przy częstym koszeniu wykształca darń zwartą i wyrównaną. Niektóre odmiany nadają się na "green" golfowy koszony na wysokość 0.6-0.8 cm.. Średnio wytrzymała na deptanie.
Polskie odmiany: Nimba, Mirena, Rapsodia, Womira, Woma,
Zagraniczne: Barcrown, Dawson, Estica, Liprosa, Koket, Olivia. Raisa, Carina, Bargreen, Lifalla. Enjoy, Darwin i inne. 

Kostrzewa owcza nitkowata (Festuca capillata Lam.) i kostrzewa szczeciniasta (Festuca ovina ssp. durisculla (L). Koch.)
- Nasiona kiełkują po 14-16 dniach. Trawa bardzo niska drobno-kępowa. System korzeniowy ma płytki i słabo rozwinięty. Blaszki liściowe nitkowate lub wąskie. Początkowy rozwój kostrzewy nitkowatej jest szybszy niż kostrzewy szczeciniastej, która rozwija się szczególnie powoli. Rośnie na glebach piaszczystych suchych - kwaśnych. Odmiany posiadają różne zabarwienia: od ciemnej zieleni poprzez soczystą do szarej. Odpowiednio pielęgnowana i niezbyt często koszona tworzy atrakcyjną darń. W mieszankach jest łatwo zagłuszana przez gatunki towarzyszące. Nadaje się na trawniki dekoracyjne jednogatunkowe składające się z różnych odmian. Znajduje też zastosowanie na trawnikach ekstensywnych tzn. rzadko nawożonych i koszonych.
Polskie odmiany: Sima, Espro, Niko, Witra, Mini. Natalka
Zagraniczne: Barok, Bareppo, Ridu, Biljard, Bardur, Eureco, Livina, Valdina i inne.
 

Mietlica pospolita (Agrostis capillaris L. syn A. tenuis Sibth.) - Nasiona kiełkują po 12 - 14 dniach Trawa niska drobno-kępowa o krótkich podziemnych rozłogach. Liście drobne lancetowate o soczysto- zielonym lub matowym zabarwieniu. Wiosną rozwija się późno i wcześnie traci atrakcyjny wygląd . Rośnie na glebach ubogich a nawet okresowo suchych. W warunkach wilgotnych zbyt agresywna w stosunku do innych komponentów trawnika. Zastosowana w mieszankach z innymi gatunkami nawet w niewielkim procencie (5%) po dwóch trzech sezonach opanowuje cały trawnik. Szczególne znaczenie ma na trawnikach bardzo nisko koszonych. Na polach golfowych. Znosi koszenie do 0.5 cm. Może też być stosowana na ekstensywnych trawnikach na ubogich stanowiskach.
Polskie odmiany: Igeka, Niwa, Boni.

Zagraniczne Bardot, Boreal, Highland, Litenta i inne.

Przygotowanie podłoża

Gdy planujemy zakładanie trawnika mamy do czynienia z dwoma sytuacjami: - teren posiada warstwę próchniczą np. do niedawna był na tym miejscu warzywnik lub rosły inne rośliny. W takim przypadku sprawa jest dosyć prosta. Należy całość przekopać usuwając starą roślinność, - teren nie posiada warstwy próchniczej - dotyczy to szczególnie terenów po budowlanych, na których wierzchnia warstwa gleby jest tzw. "martwicą" pochodzącą z głębokości poniżej 30 cm . Brak jest w niej życia biologicznego i nie przedstawia wartości ogrodniczej. Wysiewając nasiona traw w takie podłoże nie możemy liczyć na sukces. Teren taki trzeba użyźnić dodając substancje organiczne - co najmniej 5cm warstwę w postaci, kompostu lub substratu torfowego. Próchnica radykalnie poprawia strukturę gleby zarówno piaszczystej jak i gliniastej. Do podłoża ciężkiego, gliniastego dobrze jest dodać około 3cm piasku lub innego materiału zwiększającego przepuszczalność podłoża. W przypadku gleb piaszczystych dobre efekty otrzymuje się dodając ziemię z pola ornego. Na glebach bardzo ubogich wskazane jest zastosowanie nawożenia mineralnego np. 3 kg Azofoski na 100m2. Składniki użyźniające trzeba dobrze wymieszać z podłożem przy pomocy szpadla lub glebogryzarki.

Przed przystąpieniem do użyźnienia gleby miejsce pod przyszły trawnik należy dokładnie oczyścić z resztek materiałów budowlanych i wstępnie zniwelować. Płytko przykryte płyty betonowe, cegły, folie itp. będą widoczne później na trawniku w postaci jasnych, szybko wysychających plam. Większe zagłębienia terenu nie należy zasypywać kompostem lub ziemią użyźniającą. Nierówna grubość tzw warstwy nośnej zaowocuje później ciemno-zielonymi plamami na trawniku. Teren na którym przeprowadziliśmy większą niwelację (ponad 20 cm) powinniśmy pozostawić na około 2 tygodnie aby ziemia osiadła.

Przed siewem traw dobrze jest zbadać odczyn gleby w Stacji chemiczno-rolniczej. Trawy generalnie wymagają lekko kwaśnego podłoża (pH od 5.5 do 6.5) Gdy pH gleby jest poniżej 5.5 powinniśmy glebę zwapnować stosując wapno w formie węglanowej. Na glebach o pH 7.0-8.0 należy zastosować nawozy zakwaszające np. siarczan amonowy.

Niezależnie od metody jaką zdecydujemy się zakładać trawnik czy tradycyjną (przez wysiew nasion) czy też rozkładając gotową darń, teren pod trawnik wymaga starannego przygotowania. Należy go tak ukształtować aby umożliwić odprowadzenie wody od zabudowań. Poziom krawężników powinien wyznaczać powierzchnię przyszłego trawnika. W przypadku rozkładanej darni należy uwzględnić grubość dywanu około 2-3 cm. Projektując ogród dobrze jest wyraźnie rozdzielić powierzchnie trawnika od nasadzeń krzewów i innych roślin. Nie planujmy murawy w zakamarkach i pod nisko zwisającymi gałęziami drzew. Ułatwi to nam późniejsze koszenie i oszczędzi zmartwień z tytułu niezadowalającego wzrostu traw. . Powierzchnia pod trawnik musi być idealnie wyrównana i ubita. Taki efekt uzyskujemy poprzez kilkukrotne grabienie - równanie terenu na przemian z ugniataniem. Początkowo udeptując całą powierzchnię stopami raz przy razie przenosząc cały swój ciężar na pięty, później przy pomocy wałka. Nie wolno do tego celu używać mechanicznych urządzeń wibrujących. Teren jest wystarczająco ubity gdy spacerując po ziemi nie pozostawiamy wyraźnych śladów stóp. Należy jednak unikać nadmiernego utwardzenia, aby nie zniszczyć struktury gleby. Brak powietrza utrudnia kiełkowanie nasion i początkowy wzrost traw.Odchwaszczenie przedsiewne.

W ziemi znajduje się bardzo dużo nasion chwastów, które po każdorazowym zruszeniu gleby wydostają się na powierzchnię i zaczynają kiełkować. Dlatego po zakończeniu przygotowania terenu nie powinniśmy zwlekać z siewem nasion aby wschody traw uprzedziły wschody chwastów.
 

Niepożądaną roślinność przed siewem możemy zniszczyć w dwojaki sposób:

• mechanicznie 2-3 krotne(w zależności od zachwaszczenia) przekopując teren lub uprawiając go glebogryzarką w odstępach 2 tygodniowych,
• chemicznie opryskując wodnym roztworem preparatu Roundop (40 ml/10 litrów wody). Podczas oprysku należy pamiętać o zachowaniu ostrożności i wymaganym okresie karencji (3 tygodnie) przed siewem. Jest to środek o działaniu totalnym - niszczy wszystko co zielone. Jest bardzo skuteczny w walce z perzem.

Norma wysiewu

Na opakowaniach mieszanek trawnikowych zwykle znajduje się norma wysiewu. Zazwyczaj jednym kilogramem nasion powinniśmy obsiać od 30 do 40 m2 powierzchni. Zmniejszenie jak i zwiększenie wysiewu powoduje pewne konsekwencje. Zbyt mała obsada roślin na m2 wpłynie na powolne zadarnianie się trawnika. Wolne miejsce jest szybko zajmowane przez chwasty. Zwiększenie wysiewu przyspiesza efekt naszej pracy ale przekroczenie normy o 100% może spowodować, że duża liczba roślin nie jest w stanie utrzymać się przy życiu na małej powierzchni. Osłabione rośliny są łatwo atakowane przez choroby i są zbyt słabe żeby przetrwać zimę.

Termin siewu

Trawy możemy wysiewać od początku kwietnia do końca września. Na kiełkowanie nasion przede wszystkim ma znaczenie dostępność wilgoci i temperatura od 10 - 200 C (zarówno w dzień jak i w nocy). Najkorzystniejszym okresem jest koniec sierpnia początek września. Kończą się letnie upały, a nocą występują obfite rosy. Drugim terminem zasobnym w wilgoć jest wczesna wiosna. W innych okresach powodzenie zasiewu jest w mniejszym lub w większym stopniu zależne od sztucznego nawadniania.

Siew

Siew możemy wykonać ręcznie, lub używając specjalnego siewnika. Nasiona dobrze jest podzielić na dwie równe porcje i wysiew wykonać krzyżowo pokrywając nasionami teren dwukrotnie. Ten sposób siewu zmniejszy ewentualny błąd nierównomiernego rozmieszczenia nasion. Nasiona zaczną kiełkować jeśli zapewnimy im stały kontakt z wilgocią. Pozostawione na powierzchni gleby będą narażone na różne niekorzystne czynniki: jak słońce, żerujące ptaki, mogą być zwiewane przez wiatr itp. Będą wówczas wschodzić długo i nierównomiernie. Dlatego bardzo ważne jest przykrycie nasion ziemią na głębokość 1cm. Uzyskujemy to poprzez dość ostre grabienie obsianej powierzchni (najlepiej grabiami o rzadkich zębach). Należy przy tym uważać, aby nie poprzesuwać nasion. Tym sposobem przykryjemy około 75% nasion. Warto jest pamiętać o grabieniu w poprzek skarp i wzniesień. Uchroni to nasiona przed wypłukaniem podczas podlewania. Pozostałe na powierzchni nasiona dobrze jest przyprószyć torfem lub substratem torfowym. Na koniec całość można lekko zwałować, chociaż nie jest to konieczne gdy rozpoczynamy systematyczne podlewanie.

Odchwaszczanie po wschodach trawy

Najczęściej razem ze wschodzącymi trawami pojawiają się chwasty dwuliścienne. Częściowo pozbywamy się ich po przez koszenie. W przypadku jednak silnego zachwaszczania możemy zastosować środki chwastobójcze np. Starane, Chwastox, Bofix. Zawsze jednak należy pamiętać, że chemia to ostateczność. Oprysk można zastosować gdy trawa uzyska stadium krzewienia (około 2 tygodnie po wschodach). Gdy istnieje konieczność wcześniejszego zastosowania oprysku stężenie preparatów należy obniżyć do 1/2 lub 1/3 zalecanej dawki. Jeśli skuteczność jest niezadowalająca oprysk można powtórzyć po 1-2 tygodniach, najlepiej zmieniając preparat.

Trawnik z rolki

Trawnik z rolki jest to darń trawnikowa wytworzona na polu produkcyjnym. Darń ta jest przewożona w postaci zrolowanej na przygotowane uprzednio miejsce pod przyszły trawnik. Dużą zaletą tego rodzaju gotowej darni jest możliwość zakładania trawnika późną jesienią w październiku, a nawet w listopadzie bez obawy o uszkodzenia podczas zimy. Uzyskanie trawnika z siewu w tym okresie jest niemożliwe w naszym klimacie.

Można sobie zadać pytanie: czym się różni trawnik założony tradycyjnie od trawnika z rolki ?
Właściwie niczym. Trawnik z rolki daje jednak przyspieszenie od 3 do5 miesięcy. Poza tym trawnik taki ma odpowiednio dobrane przez specjalistów szlachetne odmiany traw. Po położeniu nie mamy problemu z chwastami i zieleń mamy natychmiast. Trawnik z rolki jest wieloletni. Trwałość podobnie jak trawników sianych zależy od prawidłowej pielęgnacji i eksploatacji.

Przed dokonaniem zakupu darni teren przeznaczony pod trawnik powinien być przygotowany tak jak do siewu, o czym już wspominaliśmy. Darń do transportu zwijana jest w tzw. rolki. Waga 1m2 darni waha się od 15-20 kg w zależności od grubości i wilgotności. Podczas transportu rolki układa się jedna na drugą warstwami (najwyżej do 5 warstw). 25-30 m2 możemy przewieść przyczepką samochodowa o ładowności 400 kg, samochód "Żuk" zabiera 50-80m2, Star - 250-300m2 a tzw. TIR jest w stanie przetransportować około 1200m2. 

Rozkładanie trawnika nie jest czynnością skomplikowaną. Mogą ją wykonywać domownicy, jeżeli w grę wchodzi nie więcej niż 100m2. Wykwalifikowana ekipa 3 osobowa może bez trudu ułożyć 300m2 powierzchni w ciągu 8 godzin. Układanie najlepiej rozpocząć od naturalnej linii prostej występującej w ogrodzie np. wzdłuż budynku, krawężnika lub ogrodzenia. Kawałki darni rozwijamy jeden za drugim starając się aby każdy następny rząd był przesunięty względem siebie o połowę długości odcinka- tak jak cegła w murze. Należy zwracać uwagę na wzajemne dokładne przyleganie kawałków do siebie.

Na stokach darń można przymocować kołeczkami (od 1-3 na m2 w zależności od pochyłości terenu). Zabieg kołkowania ma szczególne znaczenie podczas obfitych opadów deszczu. 

Przechowywanie trawy w formie zwiniętej do transportu powinniśmy ograniczyć do minimum. Im wyższa temperatura powietrza tym krócej. Praktycznie latem nie dłużej niż 24 godz. Najlepiej jest składować w miejscu zacienionym. Jeśli układanie jest opóźnione darń należy przechowywać w stanie rozwiniętym na twardym podłożu i w razie konieczności podlać. 

Zakorzenianie trawnika z rolki następuje w ciągu 3 -5 dni. W dobrych warunkach po tygodniu darń nie daje się oderwać. Po ułożonym trawniku można od razu bez obaw chodzić.

Podlewanie

Woda jest podstawowym czynnikiem warunkującym życie trawy. Podlewanie jednak sprawia dużo kłopotów użytkownikom trawników. Często pytają kiedy, ile i czym podlewać? Odpowiedź nie jest prosta, ponieważ zależy od wielu czynników np. miejsca w którym rośnie trawnik, rodzaju gleby, nasłonecznienia, temperatury, wiatru, wilgotności powietrza, częstotliwości opadów atmosferycznych, rodzaju mieszanki użytej do siewu i kondycji trawnika.          Kiedy podlewać? Najlepiej wcześnie rano lub wieczorem po zachodzie słońca. Można i należy podlewać trawnik w upalne popołudnia, jeśli stwierdzimy wyraźne oznaki więdnięcia czy wręcz zasychania roślin. Trawa wtedy zmienia swój kolor na ciemniejszy i traci sprężystość ( po przydeptaniu liście lekko błyszczą i nie podnoszą się). Podlewanie w środku upalnego dnia jest jednak mało ekonomiczne ponieważ 30-40% wody odparowuje.
          

Jak często i jak dużo podlewać?

Nie ma tu jakiejś złotej recepty. Dużo zależy od gleby która jest w stanie więcej lub mniej wody zmagazynować. 

Podczas kiełkowania młode rośliny są bardzo wrażliwe na przesuszenie. Jest to najtrudniejszy okres zarówno dla traw jak i dla właścicieli. Wschodzące rośliny wymagają niemal ciągłego zraszania. Odpowiednie podlewanie w tym czasie gwarantuje równomierne wschody dobrą instalację trawnika a jest to 50% sukcesu.

Stopniowo wraz z rozwojem systemu korzeniowego rośliny staja się bardziej odporne na suszę. Najlepsze efekty przynosi rzadsze i obfite podlewanie ( np. raz w tygodniu a w okresie suszy co 3-4 dni). Powinna być zawsze wilgotna warstwa gleby w której są korzenie (około 10 cm). Codzienne zraszanie prowadzi do wytwarzania płytkiego systemu korzeniowego i sprzyja rozwojowi chorób. W następnym sezonie będą już w stanie przetrwać bez podlewania podczas naszego wyjazdu na urlop letni. Zaschnięte liście nie świadczą o zagładzie trawnika. O trwałości i sile traw decyduje węzeł krzewienia umiejscowiony tuz pod powierzchnią gleby. Dopóki węzeł żyje roślina jest w stanie się odbudować. Nie mniej jednak nie zachęcam do wystawiania naszego trawnika na zbyt długie okresy suszy.

Czym podlewać?

Propozycja rynkowa z roku na rok jest coraz bogatsza. Podobnie jak w przypadku nasion dobre i trwałe urządzenia są niestety droższe. Generalnie możemy je podzielić na przenośne i montowane pod ziemią w formie całego systemu zraszaczy umożliwiające sterowanie automatyczne. W tym drugim przypadku dobrze jest pomyśleć o rozprowadzeniu rur do deszczowni przed założeniem trawnika.

W początkowej fazie (po siewie około 3 tygodni najlepsze jest podlewanie ręczne. Posługujemy się odpowiednią końcówką na wężu ogrodniczym. W późniejszym okresie możemy stosować przenośne zraszacze. Istotne jest systematyczne przestawianie zraszaczy. Nadmierne podlewanie w jednym miejscu powoduje wypłukiwanie składników pokarmowych ze strefy zasięgu korzeni. Przy wyborze urządzeń ważne jest aby sposób ich pracy umożliwiał równomierne podlanie wszystkich fragmentów naszego trawnika.

Koszenie

Pierwsze koszenie wykonujemy, gdy źdźbła trawy osiągną wysokość około 10 cm . Skracamy wtedy trawnik do 6 cm . W późniejszych koszeniach możemy stopniowo obniżać stopniowo wysokość noża kosiarki . Należy pamiętać o zasadzie, że nie ścinamy jednorazowo więcej niż połowę rośliny. Po 2-3 koszeniach powinno nastąpić pełne zagęszczenie trawnika.